در بدن هر انساني وجود چربي در كبد طبيعي است، اما اگر اين ميزان از چربي بيش از ۵ تا ۱۰ درصد وزن كل كبد شود، فرد به بيماري كبد چرب (fatty liver) دچار شدهاست. اين بيماري نشانهٔ خاصي ندارد اما بعد از رعايت نكردن و پيشروي اين بيماري در كبد، فرد دچار سوءهاضمه میشود. مصرف الكل یکي از عوامل کبد چرب است. البته افراد غير الكلي هم به دلايل مختلف از جمله چاقي، مصرف غذاهاي آماده و غذاهاي چرب، عدم فعاليت فيزيكي و مصرف مواد نامناسب غذايي ممكن است به اين بيماري دچار شوند. اين عارضه گاهي به علت مصرف برخي داروها ميباشد كه باعث رسوب چربي در كبد ميشود. در كل از جمله دلايل موثر و زمينهساز در ابتلا به كبد چرب استرس دورني و پنهان، استفاده سرخود از داروها، رژيم غذايي غلط، مصرف غذاهاي فست فود، مصرف حجم زيادي از داروها و… ميباشند.
با توجه به موارد بالا اين بيماري در حال افزايش است. با افزایش رو به رشد چاقي و اضافه وزن در کودکان به نظر ميرسد از هر ۱۰ کودک، یک کودک دارای اضافه وزن است که خود ميتواند انگیزهاي براي شروع کبد چرب در بدنشان باشد. در برخي موارد کبد چرب در کودکان زیر ۴ سال نیز دیده شده است. احتمال ایجاد کبد چرب با افزایش سن افزایش می یابد و در نوجوانان دارای اضافه وزن شیوع بیشتري دارد و در میان پسران بیشتر از دختران است و در آقایان دو برابر خانمها است. پس از یائسگی، بیماری کبد چرب در خانم ها سیرفزایندهای دارد. براي پيشگيري از بروز مشكلات و عوارض كبد چرب، اولين اقدام بررسي علائم ظاهري بوده پس از آن به كمك آزمايش كبد چرب ميتوان تشخيص قطعي را صادر نمود.
با توجه به شکل بالا ميتوان دید که تجمع چربي در كبد به مرور زمان ايجاد التهاب و تشكيل باندهاي فيبروز ميکند، در صورت عدم درمان و بهبودي، كبد چرب ميتواند به سمت نارسايي كبد و سيروزكبدي (تشكيل بافت فيبروز دركبد) پيشروي نمايد. سيروز كبدي (Alcoholic liver) يا التهاب شديد كبد نوعي بيماري است كه با علائمي از جمله تهوع و كاهش وزن، بي اشتهايي و كاهش عملكرد كبد مشخص مي شود. از جمله عوارض ابتلا به سیروز مصرف الكل است. البته بيماريهایي چون ديابت، بيماريهاي مادرزادي كبدي و اختلالات خودايمني، مصرف برخي داروها، سوء تغذيه و انسداد طولاني مدت مجاري صفراوي نيز در بروز سیروز کبدي نقش دارند.
شکل زیر تغییرات ظاهري کبد در اثر تجمع چربي و ابتلا به سیروز کبدي را به خوبي نشان ميدهد:
بیماری کبد چرب اساسا دارای علامت خاصي نیست، گاهي فرد از درد شكم در ناحيه كبد احساس درد و پري مينمايد و به ندرت احساس ناراحتي در قسمت فوقاني و راست شكم و خستگي وجود دارد. گاهي این بیماری به طور اتفاقی دربررسيهاي آزمايشگاهي (مانند بررسيهاي استخدامي) كشف ميشود. در بررسيهاي معمولي، آنزيمهاي كبدي افزايش يافتهاند و در صورت شك به اين اختلال اقدامهاي بعدي براي كشف علت زمينهاي و بررسي ساير علل بيماري كبدي ضروري است. در این گونه موارد آزمايشهاي لازم براي قند و چربيهاي خون و همچنين براي ويروسهاي هپاتيتي انجام ميشود.
ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺗﺸﺨﻴﺺ ﺳﻴﺮﻭﺯ ﻛﺒﺪي ﺻﻔﺮاﻭي از طریق آزمایش، ﺳﻮﻧﻮﮔﺮاﻓﻲ ميتواند اﻃﻼﻋﺎﺕ بيشتري ﺩﺭ اﺧﺘﻴﺎﺭ ﻣﺎ ﻗﺮاﺭﺑﺪهد. ﺩﺭ ﻃﻮﻝ ﻣﺮاﺣﻞ اﻭﻟﻴﻪ ﺳﻴﺮﻭﺯ ﻛﺒﺪي ﺻﻔﺮاﻭي، ﻛﺒﺪ ﻋﻤﻮﻣﺎ ﻧﺮﻣﺎﻝ ميباشد، اﻣﺎ ﻣﻤﻜﻦ اﺳﺖ به صورت ﻛﺒﺪ ﭼﺮﺏ ﺩﻳﺪﻩ ﺷﻮﺩ و ﻳﺎ ﺩﺭ ﻣﺮاﺣﻞ بعدي ﺑﺰﺭﮔﺘﺮ به ﻨﻆﺮ ﺑﺮﺳﺪ. ﺩﺭ ﻣﺮﺣﻠﻪ ﺁﺧﺮ ﺳﻴﺮﻭﺯ، ﺑﺎﻓﺖ كبدي ﻛﻪ ﺳﻔﺖ ﺷﺪﻩ اﺳﺖ ﻛﻮﭼﻜﺘﺮ ﺷﺪﻩ و ﺳﻂﺢ ﺁﻥ ﺑﺼﻮﺭﺕ ﮔﺮﻩﺩاﺭ و ﻧﺎﻣﻨﻆﻢ ﺩﺭميآيد. با مشاهده بالا بودن آنزيمهاي كبدي يا گاما گلو تأمين ترانس پيتيداز (SGOT, SGOT, ALkP) و به خصوص از طریق تصاوير سونوگرافي اين بيماري تشخیص داده ميشود. انفيلتراسيون چربي در كبد که از نشانههاي اولیه آسیب کبدي است با سونوگرافي تشخيص داده ميشود. در سونوگرافي ميزان اكو پارانشيم كبد افزايش یافته و در موارد شديدتر سايز كبد نيز افزايش پيدا ميكند، يك سونوگرافي خوب و دقيق ميتواند علاوه بر تشخيص كبد آن را به سه دسته خفيف، متوسط و شديد تقسيم کند كه آن را به صورت گريد 1 تا 3 نشان ميدهد. اگر تمامي راههاي منتهي به تشخيص ميسر نباشد گاهي براي اثبات تشخيص، نمونه برداري از كبد و مطالعه ميكروسكوپي بر روي آن لازم است. اما گاهي نمونه برداري انجام نميشود و بيمار به مدت ۶ ماه تا يك سال از نزديك زير نظر گرفته ميشود تا طبيعي شدن آنزيمهاي كبدي به دنبال درمان اختلالات زمينه ساز اثبات گردد.
چیزهایي که مصرف نشود. |
چیزهایي که بهتر است مصرف شود. |
– هر نوع نوشيدني حتي آب از نيم ساعت قبل از غذا تا يك ساعت پس از غذا، نوشيدن مايعات سرد بين غذا و يا بلافاصله پس از غذا. – غذاهاي حاوي مواد نگهدارنده به ويژه فست فودها. – نان بدون سبوس ( نان باگت، لواش و….). – مصرف بي رويه نوشيدنيهاي غني از كافئين (به ويژه قهوه). – سیگار و مشروبات الکی. – روغن صنعتی و نباتی.
|
+ رژيم غذائي سـالـم مثـل ميوهها، سبزيهاي خام، غلات سبوسدار و چربيهاي مفيد (روغن زيتون، كنجد). + انجام ورزش و فعاليت بدني منظم. + منابع غذایي داراي پتاسيم بيشتر استفاده كنيد مثل موز، كشمش، آلو، بادام، انواع سبزيها. + روغنهای طبیعی مانند زیتون، کنجد، روغن ارده، روغن کنجد، دنبه یا پیه قلوهگاه گاو.
|
از جمله مواد غذايي مفيد براي كبد مي توان به سير و پياز خام، كلم (انواع كلم)، ليموترش، سيب، ميوههاي غني از آنتي اكسيدان مثل آلو، پرتقال، كشمش، طالبي، سيب با پوست، شاتوت، گريب فوروت، زرشك، انار، خرما اشاره كرد. بهترين نان براي مصرف به ويژه در مبتلايان به بيماري كبد چرب نان سنگك ميباشد و در آخر اگر نتیجه آزمایش هاي شما حکایت از چربي کبد دارد طب سنتي به شما توصیه می کند هر روز یک استکان عرق کاسني یا عرق شاتره بنوشید و در صورت رعایت رژیم غذایي توصیه شده، انجام ورزش و تحرک بدني مناسب این بیماری بدون بر جاي گذاشتن هیچ نوع عارضه اي بهبود ميیابد. تندرستی ارزشمندترین هدیه خداوند به انسان است.