سرطان دهانه رحم
HPV یک ویروس از خانواده پاپیلوما ویروس هاست که مانند تمام اعضای این خانواده فقط می تواند سلولهای پوششی پوست و مخاط را درگیر کند. بیشتر عفونت های ناشی از این ویروس تحت بالینی بوده و بیمار هیچگونه علامتی ندارد، در حالیکه در بعضی از افراد ضایعاتی به صورت زگیل مشاهده می شود (در اثر عفونت با ژنوتیپ های کم خطر HPV و عمدتاً ژنوتیپ های 6 و 11). این ویروس عامل سرطان سرویکس (چهارمین کانسر شایع زنان در تمام سنین و دومین کانسر شایع زنان 44-15 ساله در دنیا) است.
روش انتقال
روش انتقال HPV از پوست به پوست بوده و شایعترین راه انتقال آن، تماس جنسی است (شایعترین آلودگی منتقله از طریق تماس جنسی در آمریکا). استفاده از کاندوم ریسک انتقال HPV را (تا 70%) کاهش می دهد ولی از آنجائی که نمی تواند بطور کامل پوست یا مخاط منطقه آلوده را پوشش دهد امکان انتقال را به صفر نمی رساند.
هرچه تعداد شرکا جنسی یک فرد بیشتر باشد، امکان آلوده شدن وی به HPV نیز بیشتر می شود. در موارد بسیار نادر امکان انتقال HPV از مادر به نوزاد (از طریق کانال زایمان) نیز وجود دارد و در صورت وجود زگیل تناسلی توصیه بر آنست که از روش سزارین استفاده شود.
تشخیص
بطور کلی تست پاپ اسمیر برای تشخیص سرطان دهانه رحم، حساسیت (قدرت تشخیص بیماران) بین 30 تا 87% و اختصاصیت (قدرت تشخیص افراد سالم) بین 68 تا 100% می باشد.
علت متغیر بودن حساسیت و اختصاصیت روش سیتولوژی ، وجود ضایعات کوچک در سرویکس، نمونه نامناسب ، آلودگی نمونه به خون و ترشحات چرکی و در نتیجه پوشانده شدن سلولهای اپی تلیال توسط این مداخله کننده ها می باشد.
با ابداع روش های سیتولوژی غوطه ور در مایع (Liquid Base Cytology = LBC)، اثر مواد مداخله کننده (خون، سلولهای التهابی و ترشحات) حذف شده و میزان تشخیص ضایعات با درجه بالا افزایش می یابد ولی به صورت همزمان میزان اختصاصی بودن آن برای تشخیص این ضایعات کاهش می یابد، چرا که گزارشاتی از افزایش نمونه های ASC-US می شود.
واکسیناسیون
واکسن چهارگانه با نام تجاری گارداسیل به بازار عرضه شده است که علیه ژنوتیپ های 6، 11، 16 و 18 عمل می کند. این واکسن قدرت پیشگیری 70% برای کانسر سرویکس در زنانی که قبلاً به این ویروس آلوده نشده اند و همچنین قدرت تشخیص 90% برای زگیل تناسلی را دارد.
بهتر است واکسیناسیون برای دختران و پسران در سن 12-11 سالگی انجام شود، در غیر اینصورت پسران تا 21 سالگی و دختران تا 26 سالگی باید واکسینه شوند.
سرطان تخمدان
Ultrasound و تومورمارکرCa-125
دو روش غربالگری برای تشخیص سرطان تخمدان هستند . CA-125 یک تومور مارکر است که میزان آن در سرم خون اندازه گیری می شود .
همچنین ترکیب این تومور مارکر با پروتتین HE4 در خون ROMA Factor درصد شانس ابتلا به سرطان تخمدان را مشخص می کند .اکر تست BRCA1,BRCA2 مثبت باشد تا 44 درصد شانس ابتلا به سرطان تخمدان افزایش می یابد .نظارت پژشک وانجام روش های غربالگری می تواند به تشخیص به موقع و درمان موثر کمک کند.
تشخیص سرطان تخمدان
حدود 1-2درصد از خانم ها در مقطعی از زندگیشان مبتلا به سرطان تخمدان می شوند و حدود 11 تا 15 درصد از این موارد مربوط به ژن های BRCA1 و BRCA2 می شود .به طور معمول این سرطان زنان بالای 50 سال را در گیر می کند .متاسفانه سرطان تخمدان علائم خاصی ندارد وهمین باعث تاخیر در شناسایی این سرطان می شود
سرطان پستان
یکی از مهمترین وشایع ترین بیماری ها در زنان است ولی بیشتر توده های پستان سرطانی نیستند. درمان سرطان پستان همیشه به برداشتن پستان منتهی نمی شود ودر مراحل اولیه بیماری با درمان های جدید شانس بهبودی واقعی وجود دارد.
سرطان پستان شایع ترین علت مرگ زنان در محدوده سنی 35-55 سالگی را تشکیل می دهد .عواملی که باعث افزایش ابتلا به سرطان پستان می شوند شامل سن بالا ,سابقه فامیلی ,نازایی ,اولین حاملگی بالای سن 30سال ,مصرف غذاهای حاوی چربی حیوانی زیاد و …..می باشند. بسیاری از این بیماران در مراحل اولیه علائم بالینی چندانی نداشته وبیماری بوسیله معاینه جراح وانجام ماموگرافی مشخص میشود .شناسایی سرطان در مراحل اولیه موفقیت درمانی بیشتری به همراه خواهد داشت.
BRCA1,BRCA2(تست پیش آگهی ژنتیکی سرطان پستان وتخمدان)
BRCA1 در کروموزوم شماره 17 وBRCA2 در کروموزوم 13 وجود دارند .در حالت نرمال هر دونوع ژن برای ترمیم وتقسیم سولی به کمک یک مکانیسم طبیعی بنام PTEN انجام واز بروز سرطان جلوگیری می شود .اگر این ژن ها فعال نشوند به دلیل افزایش سرعت تکثیر سلول ها توانایی بازسازی PTEN ازبین خواهد رفت و شانس ابتلا به سرطان بیشتر خواهد شد .همچنین احتمال بیشتری برای گرفتن سرطان مجدد پس از بهبودی کامل وجود دارد.
اختلال ژنتیکی (جهش ) در این دو ژن منشا بروز سرطان تخمدان و پستان است .احتمال انتقال این جهش به فرزندان ,خواهر یا برادر 50% می باشد .این جهش می تواند سبب افزایش احتمال ابتلا به هر یک از سرطان های تخمدان وپستان در سنین کمتر از 50سال و یا ابتلا به سرطان تخمدان و پستان به صورت همزمان گردد.
پس بهتر است افراد دارای سابقه خانوادگی سرطان تخمدان و پستان جهت پیش آگهی از وضعیت سلامت خود این آزمایش را انجام دهند .
انجام تست برای خانم های دارای فامیل درجه اول مثبت برای BRCA1وBRCA2 و داشتن پیش آگهی ژنتیکی ,آگاهی از وجود این راهکارها ومشورت با پزشک معالج می تواند در اتخاذ بهترین تصمیم و انجام روش پیشگیری کننده به فرد کمک کند همچنین شناسایی سرطان در مراحل اولیه در درمان موفق آن نقشی بسزا دارد وهزینه های ثانویه درمان را پایین می آورد.
در صورت مثبت بودن تست BRCA1وBRCA برای پیشگیری یا شناسایی سرطان در مراحل اولیه راهکارهایی به شرح ذیل وجود دارد:
1-معاینه بالینی هر 6تا 12 ماه یکبار
2-ماموگرافی و MRIسالیانه
3-کاهش ریسک ابتلا با دریافت دارو
4-جراحی