علائم کم خونی ناشی از کمبود آهن در ابتدا ممکن است خفیف باشد و حتی ممکن است آنها را متوجه نشوید. به گفته انجمن هماتولوژی آمریکا (ASH)، اکثر افراد تا زمانی که یک آزمایش خون معمولی از آنها گرفته شود نمیدانند که آنمی خفیف دارند.علائم کم خونی ناشی از فقر آهن متوسط تا شدید آهن عبارتند از: خستگی عمومی ، ضعف ، پوست رنگ پریده ، تنگی نفس ،سرگیجه ،گرایش عجیب و غریب برای خوردن اقلامی که غذا نیستند ، مانند خاک ، یخ و خاک رس ، احساس سوزن سوزن شدن در پاها ، تورم زبان یا درد ، دست ها و پاهای سرد ، ضربان قلب سریع یا نامنظم ، ناخن شکننده و سردرد. همچنین بعضی شرایط پزشکی می تواند باعث خونریزی داخلی شود، که می تواند منجر به کمبود آهن شود. از جمله زخم معده، پولیپ ها در روده بزرگ یا روده کوچک و یا سرطان روده بزرگ. باید توجه داشت که استفاده منظم از داروهای ضد درد، مانند آسپرین، نیز می تواند باعث خونریزی در معده شود.
بعضی اختلالات یا جراحی هایی که روی روده تاثیر می گذارند نیز می توانند در چگونگی جذب آهن در بدن شما اختلال ایجاد کنند. حتی اگر آهن را در رژیم غذایی خود به اندازه کافی دریافت کنید، بیماری سلیاک یا جراحی روده، ممکن است میزان آهن موجود در بدن را کاهش دهد.
همانطور که گفته شد کم خونی یک بیماری شایع است و می تواند در مردان و زنان در هر سن و هر نژاد وقومیتی رخ دهد. اما بعضی افراد ممکن است کمبود آهن بیشتری نسبت به دیگران داشته باشند، از جمله:
بارداری، خونریزی شدید قاعدگی و فیبروئید رحمی، از دلایل کم خونی ناشی از فقر آهن در زنان هستند.
خونریزی شدید قاعدگی هنگامی رخ می دهد که یک زن خونریزی بیشتر یا طولانی تری نسبت به زنان دیگر داشته باشد. با توجه به مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری، خونریزی معمولی قاعدگی 4 تا 5 روز طول می کشد و میزان خون به 2 تا 3 قاشق غذاخوری محدود می شود. زنان با خونریزی بیش از حد قاعدگی به طور معمول بیش از هفت روز خونریزی دارند و دو برابر خون را به طور طبیعی از دست می دهند.
به گفته موسسه ملی قلب، ریه و خون، حدود 20 درصد از زنان در سن بلوغ کمبود آهن دارند. زنان باردار حتی احتمال کمبود آهن بیشتری را نیز دارند زیرا نیاز به مقدار بیشتری از خون برای حمایت از نوزادان رو به رشد خود دارند. سونوگرافی لگن می تواند به یک پزشک کمک کند که تشخیص دهد منبع خونریزی بیش از حد در طول یک دوره زمانی از جمله فیبروئیدها هستند. فیبروئید های رحم اغلب علائم ایجاد نمی کنند ولی وقتی که تومورهای عضلانی در رحم رشد می کنند ، آنها رخ می دهند و در حالی که معمولا سرطانی نیستند، می توانند خونریزی شدید قاعدگی ایجاد کنند که می تواند موجب کمبود آهن شود.
اغلب موارد کم خونی ناشی از فقر آهن خفیف هستند و عوارض ایجاد نمی کنند. معمولا این وضعیت می تواند به راحتی تصحیح شود. با این حال، اگر کم خونی یا کمبود آهن به درمان نیفتد، می تواند منجر به مشکلات دیگر سلامتی شود. این شامل:
در موارد شدید کمبود آهن، کودک ممکن است زودرس یا با وزن کم متولد شود. بیشتر زنان باردار مکمل های آهن را به عنوان بخشی از مراقبت های قبل از زایمان خود برای جلوگیری از این اتفاق می گیرند.
رشد نوزادان و كودكانی كه به طور جدی در معرض کمبود آهن هستند ممکن است به تاخیر بیفتد. آنها همچنین ممکن است مستعد ابتلا به عفونت باشند.
قرص آهن می تواند به بازگرداندن سطوح آهن در بدن شما کمک کند. در صورت امکان، شما باید قرص آهن را با معده خالی بخورید، که به بدن کمک می کند تا آن را بهتر جذب کند. اما اگر معده شما را ناراحت می کند می توانید آن را با وعده های غذایی مصرف کنید. ممکن است لازم باشد مکمل ها را چندین ماه استفاده کنید تا اثربخش باشند . اما ممکن است عوارضی مثل یبوست یا مدفوع سیاه داشته باشد.
رژیم غذایی که شامل تخم مرغ، گوشت قرمز، سبزی هایی با برگ های تیره،، میوه های خشک، آجیل، فلفل قرمز و سبز، گل كلم،گوجه فرنگی، غلات غنی شده از آهن، باشد می تواند به درمان یا پیشگیری از کمبود آهن کمک کند:علاوه بر این، ویتامین C به جذب آهن در بدن شما کمک می کند. اگر قرصهای آهن مصرف می کنید، پزشک ممکن است قرص ها را همراه با منبع ویتامین C مانند یک لیوان آب پرتقال یا مرکبات دیگر پیشنهاد دهد.
مکمل های آهن در صورتی که خونریزی بیش از حد ، باعث کمبود آهن باشد نمی توانند کمک کنند. که در این صورت یک پزشک ممکن است قرصهای کنترل تولد را برای زنان که دوره های سنگین دارند، تجویز کند. این می تواند میزان خونریزی قاعدگی را در هر ماه کاهش دهد.در موارد شدید، انتقال خون می تواند به سرعت آهن و خونریزی را جایگزین کند.
تشخیص و درمان کم خونی ناشی از فقر آهن توسط خود شما و استفاده خودسر مکمل های آهن می تواند موجب تجمع آهن زیاد در خون شما شود که اثرات نامطلوبی برای سلامتی شما به همراه خواهد داشت. عوارض زیاد آهن در خون، شامل آسیب کبدی و یبوست می شود. پس اگر علائم کم خونی ناشی از کمبود آهن دارید، حتما با پزشک مشورت کنید.